Fizyka cząstek dla każdego

O cząstkach elementarnie ] Akceleratory przyszłości ] Detekcja cząstek ] CMS ] Co z tego mamy ? ]

[ Atom i pierwiastki ] Cząstki elementarne ] Oddziaływania ] Czego nie wiemy ? ]


O cząstkach elementarnie --> Atom i pierwiastki

Pierwiastki

Otaczająca nas materia jest zbudowana z ponad 100 pierwiastków.

Pierwiastek to zbiór jednakowych atomów (ściślej: atomów o takiej samej liczbie atomowej Z).

Atomy mogą łączyć się w cząsteczki tworząc związki chemiczne.

Uwaga! Pułapka językowa: cząsteczka (chemiczna) jest znacznie większa od cząstki elementarnej.

Pierwiastki układają się w Tablicę Mendelejewa  w zadziwiający sposób odzwierciedlającą ich własności.

Struktura Tablicy Mendelejewa pozostawała tajemnicą do chwili powstania mechaniki kwantowej, która wyjaśniła prawa rządzące atomami.

Tablica Mendelejewa 

1 18
1 1H
1,008
Wodór
            2He
4,003
Hel
2 13 14 15 16 17
2 3Li
6,941
Lit
4Be
9,012
Beryl
5B
10,81
Bor
6C
12,011
Węgiel
7N
14,007
Azot
8O
15,999
Tlen
9F
18,998
Fluor
10Ne
20,179
Neon
3 11Na
22,989
Sód
12Mg
24,305
Magnez
                    13Al
26,982
Glin
14Si
28,086
Krzem
15P
30,974
Fosfor
16S
32,066
Siarka
17Cl
35,453
Chlor
18Ar
39,948
Argon
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
4 19K
39,098
Potas
20Ca
40,08
Wapń
21Sc
44,956
Skand
22Ti
47,90
Tytan
23V
50,941
Wanad
24Cr
51,996
Chrom
25Mn
54,938
Mangan
26Fe
55,847
Żelazo 
27Co
58,933
Kobalt 
28Ni
58,70
Nikiel
29Cu
63,546
Miedź
30Zn
65,36
Cynk
31Ga
69,72
Gal
32Ge
72,59
German
33As
74,922
Arsen
34Se
78,96
Selen
35Br
79,904
Brom
36Kr
83,80
Krypton
5 37Rb
85,468
Rubid
38Sr
87,62
Stront
39Y
88,906
Itr
40Zr
91,22
Cyrkon
41Nb
92,906
Niob
42Mo
95,94
Molibden
43Tc
96,906
Technet
44Ru
101,07
Rubid
45Rh
102,906
Rod
46Pd
106,4
Pallad
47Ag
107,868
Srebro
48Cd
112,40
Kadm
49In
114,82
Ind
50Sn
118,69
Cyna
51Sb
121,75
Antymon
52Te
127,60
Tellur
53I
126,905
Jod
54Xe
131,30
Ksenon
6 55Cs
132,905
Cez
56Ba
137,34
Bar
* 72Hf
178,49
Hafn
73Ta
180,948
Tantal
74W
183,85
Wolfram
75Re
186,207
Ren
76Os
190,2
Osm
77Ir
192,22
Iryd
78Pt
195,09
Platyna
79Au
196,967
Złoto
80Hg
200,59
Rtęć
81Tl
204,37
Tal
82Pb
207,2
Ołów
83Bi
208,98
Bizmut
84Po
208,892
Polon
85At
209,987
Astat
86Rn
222,018
Radon
7 87Fr
223,02
Frans
88Ra
226,025
Rad
** 104Rf
261
Rutherford
105Db
263
Dubn
106Sg
265
Seaborg
107Bh
264
Bohr
108Hs
269
Has
109Mt
268
Meitner
Uun
110
271
Uuu
111
272
Uub
112
277

* Lantanowce 57La
138,906
Lantan
58Ce
140,12
Cer
59Pr
140,908
Prazeodym
60Nd
144,24
Neodym
61Pm
144,913
Promet
62Sm
150,4
Samar
63Eu
151,96
Europ
64Gd
157,25
Gadolin
65Tb
158,925
Terb
66Dy
162,50
Dyspoz
67Ho
164,93
Holm
68Er
167,26
Erb
69Tm
168,934
Tul
70Yb
173,04
Iterb
71Lu
174,97
Lutet
** Aktynowce 89Ac
227,028
Aktyn
90Th
232,038
Tor
91Pa
231,036
Proaktyn
92U
238,029
Uran
93Np
237,048
Neptun
94Pu
244,064
Pluton
95Am
243,061
Ameryk
96Cm
247,07
Kiur
97Bk
247,07
Bekerel
98Cf
251,08
Kaliforn
99Es
254,088
Einstein
100Fm
257,095
Ferm
101Md
258,1
Mendelew
102No
259,101
Nobel
103Lr
260,1
Lorens
[ pozioma linia ]
- metale
- półmetale
- niemetal

Atom

Atomy pierwiastków charakteryzuje:

  • liczba atomowa Z (1..114) = numer pierwiastka w Tablicy Mendelejewa
  • liczba masowa A (1..289) = masa danego atomu / masa atomu wodoru
atom = jądro + Z elektronów jądro = Z protonów + (A - Z) neutronów
obiekt rozmiar masa ładunek
atom 10-10 m A GeV 0
jądro 10-15 - 10-14 m A GeV +Ze
neutron proton  10-15 m 1 GeV +e
elektron 10-19 m 0.0005 GeV -e
 

O cząstkach elementarnie ] Akceleratory przyszłości ] Detekcja cząstek ] CMS ] Co z tego mamy ? ]

[ Atom i pierwiastki ] Cząstki elementarne ] Oddziaływania ] Czego nie wiemy ? ]


Opracowanie merytoryczne G.Wrochna, prezentacja T.Lach